فیتز جرالد، شاعری نامی و پژوهنده‌ای خردمند
تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۲۵۶۲۶۲
هنر نامه نویسی، مانند تذکره نویسی در فارسی یکی از صنایع ادبی زبان انگلیسی به شمار می رود و نوشته های بیشتر نویسندگان، شامل مجموعه ای از نامه های آنها نیز می شود که مخزنی بس غنی، مملو از اطلاعاتی درباره افکار و عقاید آنها هستند. نامه های فیتز جرالد آیینه ای بازگوکننده ارتباط وی با دوستانی است که نقشی مهم در پیشرفت ادبی او ایفا کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زندگی فیتز جرالد
ادوارد فیتز در ۱۸۰۹ میلادی در یکی از شهرهای جنوب انگلیس چشم به جهان گشود. دوران کودکی خود را با خانواده اش در فرانسه گذراند و به این ترتیب، از همان اوان زندگی با زبان های خارجی آشنایی پیدا کرد و علاقه به خصوصی در یادگیری آنها از خود نشان داد. ادوارد تحصیلات خود را در مدارس خصوصی و کالج ترینیتی دانشگاه کیمبریج در ۱۸۳۰ میلادی به پایان رسانید. در دوران تحصیل هیچگاه شاگرد قابل توجهی نبود و ذوق و علاقه شایانی از خود نشان نمی داد اما مطالعه زیاد می کرد و به موسیقی عشق می ورزید. آنچه از دوران تحصیل او شایان توجه است، آشنایی و دوستی عمیق وی با بسیاری از نویسندگان و شعرای همزمان خود است که اغلب تا آخر عمرش ادامه داشتند. به دوستانش دلبستگی خاصی داشت و در تمام اوقات از هیچ گونه کمک و همدردی با آنها مضایقه نمی کرد. دوستانش نیز به نوبه خود این محبت و علاقه را نسبت به او از خود نشان می دادند. یکی از این دوستان ملک شعرای دربار ملکه ویکتوریا، آلفرد لرد تنیسن بود که بعد از مرگ فیتز جرالد چنین نوشت: «او صمیمی ترین دوست من بود و یکی از مهربان ترین مردان، من کسی را با طبعی لطیف تر، ظریف تر و بذله گوتر از او نمی شناختم.»
بعد از پایان تحصیل، فیتز جرالد با پولی که خانواده اش به او تخصیص داده بودند، مدتی در لندن زندگی کرد. پس از آن به زادگاهش برگشت و در کلبه ای کوچک به نام بولژ در نزدیکی خانه اشرافی خانواده اش زندگی بی آلایشی را شروع کرد و وقتش را به مطالعه و نوشتن نامه به دوستانش می گذراند. آغاز زندگیش در این کلبه ساده، طبیعتا دوستی های جدیدی نیز به همراه داشت. یکی از این دوستان ادوارد بایلز کاول بود که در آن موقع جوانی ۱۸ ساله بیش نبود. کاول که بعدها معلم فارسی فیتز جرالد شد، یکی از سرشناس ترین شرق شناسان انگلیسی است که به عنوان نخستین پروفسور زبان سنسکریت در دانشگاه کیمبریج انتخاب شد. فیتز جرالد و کاول در کریسمس در ۱۸۴۴ میلادی برای نخستین بار در منزل یکی از کشیشان آن منطقه با هم آشنا شدند. دوستی آنها از همان برخورد اول به دلیل علاقه مشترکی که در یادگیری زبان های مختلف داشتند، شروع شد. ادوارد روزی به دوستش پیشنهاد می کند که فارسی را یاد بگیرد و به او قول می دهد که با دستور زبان فارسی اثر سرویلیام جونز شروع به آموختن زبان فارسی می کند. نخستین نمونه خط فارسی را می توان در یکی از نامه هایش یافت.
فیتزجرالد و ۲ شاعر شیراز، سعدی و حافظ
نخستین برخورد فیتز جرالد با ادبیات فارسی در حقیقت در دوران جوانی و قبل از آشنایی او با کاول یا پیش از شروع یادگیری زبان فارسی بود. او به پیوست نامه ای قطعه شعری را که در کشوی میزش پیدا کرده بود، برای برنارد بارتن می فرستند و به او می نویسد: «به خاطر دارم این را از یکی از کتاب های دیزریلی پیر به نظم در آورده ام، کی، یادم نیست.» در اینجا داستان لیلی و مجنون را به عنوان یک رمان شرقی به رشته تحریر در آورد. او در متن این داستان شعرهای مختلفی از نویسندگان ایرانی را به نثر ترجمه کرده و این قطعه مشهور سعدی یکی از آنها است:
بدو گفتم که مشکی یا عبیری که از بوی دلاویز تو مستم
بگفتا من گلی ناچیز بودم ولیکن مدتی با گل نشستم
بنابراین این نخستین ترجمه ناخودآگاه فیتز جرالد از زبان فارسی بود و سبک آزادی را که در اینجا به کار برده است، سال ها بعد آگاهانه در ترجمه هایش دنبال می کند. در واقع سعدی نخستین شاعر فارسی زبانی بود که توجه او را به خود جلب کرد. از آن زمان شروع به خواندن گلستان سعدی می کند. هرگاه اشکالی برایش پیش می آمد، فوری دست به قلم و کاغذ می برد و به دوستش کاول متوسل می شد و اگر هم برایش ساده بود باز به آنها نامه می نوشت و پیشرفت خود را در یادگیری زبان و ادبیات فارسی به آنها گزارش می داد و همچنین عقایدش را راجع به نویسندگان مختلف ایرانی و مترجمین آنها بیان می کرد. در نامه ای به به کاول می نویسد: «من به سعدی انس گرفته ام و خیلی دوستش می دارم اما او یکی از نویسندگانی است که نمی شود، آثارش را ترجمه کرد زیرا وجه تمایز چندانی میان آنها نیست که بشود آنها را تجزیه و تحلیل کرد و به زبانی دیگر برگرداند.» همزمان با خواندن گلستان، فیتز جرالد نسخه ای خطی از شاهنامه را خریداری می کند تا فارسی ناب را بخواند زیرا برای او واژه های عربی لغاتی زشت بودند. فیتز جرالد آنچه را که از فردوسی در دستور زبان فارسی جونز خوانده بود، بسیار جالب و دوست داشتنی می دانست. اشتیاق و هیجان او در یادگرفتن زبان فارسی و خواندن ادبیات آن به حدی شدید بود که خودش به طنز نوشت: «شما حتما فکر می کنید من دیوانه زبان فارسی شده ام اما اینها را فقط برای شما می نویسم. در هر صورت خیلی خوشحالم که موفق شدم با یک زبان شرقی آشنایی کامل پیدا کنم.»
حافظ بعد از سعدی، شاعر دیگر فارسی زبان است که فیتز جرالد به اشعارش توجه خاصی از خود نشان داده است. نخستین برخورد او با حافظ به مانند شاعران دیگر فارسی زبان، از طریق دستور زبان فارسی جونز بود. جونز در این کتاب و در رساله های دیگر درباره ادبیات فارسی از اشعار حافظ مثال بسیار آورده و تعداد زیادی از غزل های حافظ را به زبان های انگلیسی، فرانسه و لاتین برگردانده است. به گفته فیتز جرالد از آنجا که حافظ بهترین موسیقیدان واژه ها است. شاید به همین دلیل فیتز جرالد هرگز سعی نکرد، غزل های حافظ را به نظم انگلیسی برگرداند اما ترجمه منثور ۲ غزل از او به جای مانده است که ابتدا در جلد دوم مجموعه نامه های او به طبع رسیدند.
خیام و رباعیاتش
می گویند که اگر فیتز جرالد وجود نمی داشت، خیام در مقبره اش در نیشابور همچنان گمنام باقی می ماند. داستان احساسی فیتز جرالد و رباعیات خیام خود احتیاج به نوشتاری دیگر دارد. فیتز جرالد در مرحله نخست آشنایی اش با خیام او را کافر اپیکوروسی که حدود ۵۰۰ سال قبل از وی زندگی می کرده می خواند اما بعد از شناخت بیشتر خیام با او اظهار همدردی می کند و خواندن رباعیات را در دوران ازدواج دردناکش تسکین دهنده می یابد. در این باره به کاول می نویسد: «حقیقت این است که از بعضی لحاظ عمر پیر بیشتر به من تعلق دارد تا به تو، من و او خیلی به هم نزدیکیم مگر این طور نیست؟ تو تمام زیبایی او را می بینی، اما نمی توانی آن طور که من او را احساس می کنم، احساس می کنی.» از همان ابتدا که فیتز جرالد به عمر پیر دل بست تصویری از یک شعر چوپانی را که به گونه ای موزاییک مانند از رباعیات پراکنده ساخته می شد، در ذهن مجسم می کرد و بالاخره نیز با تشویق و راهنمایی های دایمی کاول موفق شد آن را به پایان رساند.
فیتز جرالد خود به خوبی آگاه بود که در ترجمه اش از اصول علمی پیروی نمی کند اما فکر می کرد از لحاظ فرم و خیلی جزییات دیگر کارش می بایست برای کاول شایان توجه و جالب باشد. او می دانست با این برگردانش فقط بعضی از خصوصیات خیام را نشان داده است. او می گوید: «خیام یکی از برجسته ترین شاعران فارسی زبان است و تو مرتب در اشعارش نشانه هایی از یک قوه تخیل منطقی می یابی که من حتی به خواب هم نمی دیدم.»
از این رو شاهکار او تنها در معرفی بعضی از افکار و فلسفه این شاعر ایرانی به دنیای غرب نیست بلکه همچنین در سرودن شعر انگلیسی بسیار زیبا و نابی است که از مرتب کردن رباعیات مجزا درست شده است. این نوع برگردان امروزه در اصطلاح نقد ادبی، تقلید نامیده می شود و منظور از آن ورای خصوصیات دیگر پیروی از مفهوم ساختاری یک شعر یا به عبارت دیگر اصل سازمان بندی جامع شعری است.
در ادبیات معاصر انگلیسی رباعیات ادوارد فیتز جرالد به حق بهترین نوع تقلید و فیتز جرالد خود عالی ترین مقلد شناخته شده اند. طوطی نامه نقشبندی، هفت پیکر نظامی، هفت منظر هاتفی و آتشکدهٔ آذر لطفعلی بیگ آذر از جمله کتاب هایی بودند که او آنها را به دقت مطالعه می کرد. در حقیقت، انس و الفت او به زبان و ادب فارسی بدان پایه رسیده بود که مانند ایرانیان، بعضی از نامه های خود به کاول را با بیتی شعر شروع می کرد. یکی از نامه هایش، با این بیت از حافظ شروع می شود:
گر به سرمنزل سلمی رسی ای باد صبا
چشم دارم که سلامی برسانی ز منش
سرانجام فیتز جرالد
جرالد با ترجمه آثار ادبی و عرفانی دانشمندان مسلمان به زبان انگلیسی، نقش مهمی در نشر افکار دینی و معنوی آنان ایفا کرد. ادوارد فیتز جرالد سرانجام در ۱۸۸۳ میلادی در ۷۱ سالگی درگذشت.
منابع:
۱. افسانه ها و داستان های ایرانی در ادبیات انگلیسی، در سده های هیجدهم و نوزدهم میلادی تا سال ۱۸۹۵ (پژوهشی در ادبیات تطبیقی)،۱۳۶۸، ترجمه کوکب صفاری (صورتگر)، تهران، دانشگاه تهران.
۲. جامی، عبدالرحمن احمد،۱۳۶۱، مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، تهران.
۳. حافظ، شمس الدین محمد،۱۳۲۶، دیوان حافظ، تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری، تهران.
۴. طباطبایی، محمد،۱۳۶۷، فرهنگ اصطلاحات صناعات ادبی، مشهد، آستان قدس رضوی.
۵. فرزاد، مسعود،۱۳۴۷، جامع نسخ حافظ، شیراز، دانشگاه پهلوی.
برچسب‌ها لندن سعدی دیوان حافظ عمر خیام نویسنده انگلستانمنبع: ایرنا
کلیدواژه: لندن سعدی دیوان حافظ عمر خیام نویسنده انگلستان لندن سعدی دیوان حافظ عمر خیام نویسنده انگلستان ادبیات فارسی خود نشان فیتز جرالد فارسی زبان زبان فارسی زبان ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۲۵۶۲۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تشریح برنامه‌های هفته میراث/ پاسداشت زبان فارسی وتجلیل از فعالان
به‌گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اداره کل روابط عمومی و اطلاع رسانی، در این نشست که امروز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، در محل سالن فجر وزارت میراث‌فرهنگی و با حضور مدیران کل ستادی معاونت میراث‌فرهنگی و نیز حضور برخط مدیران کل و معاونان میراث‌فرهنگی استان‌ها برگزار شد، مهمترین برنامه‌های گرامی‌داشت هفته میراث‌فرهنگی تشریح شد.
فاطمه داوری مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در این نشست هماهنگی با بیان اینکه «میراث‌فرهنگی، مشارکت عمومی و مسئولیت اجتماعی» اصلی ترین شعار و رویکرد هفته میراث فرهنگی در سال جاری است، اظهار کرد: ابلاغیه برگزاری هفته میراث‌فرهنگی با امضای قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی به استان‌ها اعلام شده است.
وی افزود: در این دستورالعمل کاملاً برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی تشریح شده و بر این اساس مدیران کل استانی در روزهای ۲۳ و ۲۴ اردیبهشت با برپایی نشست خبری به استقبال هفته میراث‌فرهنگی خواهند رفت و به تشریح مهمترین برنامه‌های گرامی داشت این هفته در استان‌ها خواهند پرداخت.
داوری با اشاره به روز ۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی و نکوداشت و پاسداشت زبان فارسی، اضافه کرد: در این رابطه برنامه ملی با محوریت استان خراسان رضوی برگزار می‌شود اما انتظار می‌رود در سایر استان‌ها نیز برنامه‌های مرتبط با پاسداشت زبان فارسی برگزار شود.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی ادامه داد: روز ۲۹ اردیبهشت روز موزه است که برنامه‌های مخصوصی در این روز تدارک دیده شده است. همچنین روز ۳۱ اردیبهشت که مصادف با سالروز تولد امام رضا است به نام روز میراث رضوی و میراث دینی نام‌گذاری شده است. ظرفیت بهره‌گیری از این میراث، در برخی از استان‌ها وجود دارد و انتظار می‌رود که مدیران کل استانی دراین باره برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
داوری ادامه داد: روز یکم خرداد با محوریت توجه ویژه به میراث ناملموس برنامه‌هایی اجرا خواهد شد و روز دوم خرداد که به نام روز «میراث‌فرهنگی الفبای زندگی» نام‌گذاری شده، برنامه‌ریزی‌ها باید باعث تقویت ارتباط بین میراث‌فرهنگی و بدنه مردمی شود.
وی در ادامه گفت: روزهای ۳ و ۴ خرداد نیز با توجه به سالروز آزادسازی خرمشهر و نیز روز مقاومت مردم دزفول، با تکیه بر این عنوان برنامه‌های بسیار خوبی را داریم. روز ۵ خرداد نیز به نام روز میراث دفاع مقدس نام‌گذاری شده و با توجه به ظرفیت‌های میراث دفاع مقدس در حوزه میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس برنامه‌های بسیار خوبی در این باره تدارک دیده شده است.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی یادآور شد: اهداف رویکردی و برنامه‌هایی که انتظار داریم این است که در درجه اول در برنامه‌ریزی‌ها و اهداف چند کلیدواژه مهم مانند توسعه نقش جوامع محلی، تبیین مسئولیت اجتماعی، تقویت مشارکت‌های مردمی و … مد نظر قرار گیرد.
وی یادآور شد: در سطح ملی ستادی تشکیل شده و در سطح استان نیز ستاد هفته میراث‌فرهنگی تشکیل می‌شود که ریاست آن با مدیرکل استان و دبیری آن بر عهده معاون میراث‌فرهنگی هر استان است. البته حتماً در ستادهای استانی سایر معاونان و مدیران استانی حضور و مشارکت خواهند داشت.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در ادامه گفت: تهیه فهرستی از برنامه‌های اصلی، برگزاری نشست خبری، تهیه بسته‌های اطلاع‌رسانی، برگزاری نشست با منتخبین مردم در مجلس شورای اسلامی، راه‌اندازی شعب استانی انجمن خیرین، زیرنویس تلویزیونی به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی، برنامه‌ریزی برای جلسه با امام جمعه، استفاده از ظرفیت‌های گرافیکی و تبلیغات محیطی، برگزاری جلسه شورای فرهنگ عمومی با موضوع میراث‌فرهنگی، حضور مدیران کل استانی به‌عنوان سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه، تجلیل از فعالان و کنشگران حوزه میراث‌فرهنگی، تدوین بسته‌های بازدید مسئولان و استادان دانشگاه‌ها و نخبگان، برگزاری جشنواره کودک و میراث‌فرهنگی در تمامی موزه‌ها و اماکن تاریخی و … از مهمترین سرفصل‌های برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی است.
در این نشست همچنین فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، مدیرکل امور موزه‌ها، مدیرکل امور استان‌ها، مدیرکل پایگاه‌های ملی و جهانی و رئیس کل موزه ملی به تشریح برنامه‌های مرتبط با هفته میراث‌فرهنگی در حوزه سازمان و اداره‌کل متبوع خود پرداختند.
کد خبر 6097073
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟