ویژگی‌های ترجمه قرآن صفارزاده/ مترجمی که دغدغه‌هایی از جنس خانواده داشت
تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۵۷۹۲۹۹
طاهره صفارزاده، شاعر، نویسنده، محقق و مترجم قرآن در ۲۷ آبان سال ۱۳۱۵ در سیرجان به دنیا آمد و در سال ۱۳۸۷ به علت بیماری تحت عمل جراحی قرار گرفت و چند ماه پس از آن در حالت کما در بیمارستان بستری شد و سپس ۴ آبان همان سال درگذشت. از وی تا کنون علاوه بر مقالات، مصاحبه‌های علمی و اجتماعی، بیش از ۱۴ مجموعه شعر و ۱۰ عنوان کتاب ترجمه یا نقد ترجمه در زمینه‌های ادبیات، علوم، علوم قرآنی و حدیث منتشر و گزیده سروده‌های او به زبان‌های گوناگون جهان ترجمه شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
حکیمه دبیران درباره ترجمه صفارزاده به ایکنا گفت: ترجمه‌های بسیاری از قرآن کریم، به فارسی و انگلیسی قبل از وی انجام شده، اما به نظر نقادانه او در هر یک از آنها تکلف‌ها یا کاستی‌هایی وجود دارد که باید رفع و اصلاح شود. در عین حال، ترجمه خود را که بی‌تردید خالی از اشکال نیست، نیز آخرین ترجمه قرآن نمی‌داند و در مقدمه‌ای که به فارسی نظر انتقادی خود را بر ترجمه‌های دیگران آورده، به تحریض و تشویق کسانی که آشنا به زبان‌های خارجی، به ترجمه قرآن می‌پردازد، می‌گوید: «مقصود این است که معتقدان و مؤمنان به خداوند که قرآن را کلام نهایی الهی و پیامبر آن را خاتم پیامبران می‌دانند، باید ترجمه‌های سلیس و مطبوع، به هر زبانی که آشنایی دارند، فراهم آورند».
وی افزود: یکی از ویژگی‌های ترجمه دو زبانه صفارزاده، قرار دادن هر دو ترجمه فارسی و انگلیسی هر آیه رو به روی هم در هر صفحه است. صفارزاده درباره این امر، هم در مقدمه ترجمه قرآن و هم در کتاب ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید توضیح داده است که؛ پس از حدود سه ماه بررسی و یادداشت کردن به این نتیجه رسیده که معادل‌های مناسب باید ضمن ترجمه آیات قرآن و نیز به هر دو زبان نشان داده شوند، زیرا متوجه شده بود که در ترجمه‌های فارسی هم ایراد‌های مشابه وجود دارد و نیز به این نتیجه رسیده بود که با پیشنهاد‌های جدیدی که در علم ترجمه دارد ایجاب می‌کند، ترجمه در هر دو زبان فراهم شود که برای خوانندگان داخلی و خارجی هر دو مفید باشد؛ چون پژوهش‌های تطبیقی در دو زبان، آموزندگی بیشتری دارد.
صفارزاده، تصمیم گرفته بود ترجمه‌ها در جلد‌های جداگانه نباشد و رو به روی هم قرار داده شود تا کنجکاوی خواننده در مطابقت ترجمه انگلیسی و فارسی برای او در آموزش قرآن کریم مؤثر باشد و نیز آن دسته از علاقه‌مندان که قدری فارسی و قدری انگلیسی می‌دانند، مطالعه به دو زبان جنبه پژوهشگرانه خواهد داشت و خارجی‌ها هم که به واسطه نامفهوم بودن ترجمه‌های انگلیسی در اثر کاربرد زبان ادبی مغلق و یاری نگرفتن مترجمان از معلومات تفسیری، درباره قرآن مجید ندانسته داوری می‌کنند، طبعاً بهره‌ای از کتاب خواهند داشتدبیران ادامه داد: طاهره صفارزاده، تصمیم گرفته بود ترجمه‌ها در جلد‌های جداگانه نباشد و رو به روی هم قرار داده شود تا کنجکاوی خواننده در مطابقت ترجمه انگلیسی و فارسی برای او در آموزش قرآن کریم مؤثر باشد و نیز آن دسته از علاقه‌مندان که قدری فارسی و یا انگلیسی می‌دانند، مطالعه به دو زبان جنبه پژوهشگرانه خواهد داشت و خارجی‌ها هم که به واسطه نامفهوم بودن ترجمه‌های انگلیسی در اثر کاربرد زبان ادبی غامض و یاری نگرفتن مترجمان از معلومات تفسیری، درباره قرآن مجید ندانسته داوری می‌کنند، طبعاً بهره‌ای از کتاب خواهند داشت.
اهتمام صفارزاده در ترجمه متفاوت یک کلمه واحد
وی با بیان اینکه صفارزاده با اعتقاد به اینکه ترجمه‌ها باید ساده و قابل فهم باشند، بیان کرد: اهتمام در آوردن ترجمه‌های متفاوت از یک کلمه واحد در آیات گوناگون با توجه به مفهوم هر آیه که نمونه‌های آن را به صورت بخشی جدا آورده است، یکی از موارد مهمی است که این مترجم مورد توجه قرار داده است. مثلاً برای ترجمه کلمه «آیات» در آیه‌های گوناگون این معادل‌ها را آورده است: آیه‌های قرآن، کلام وحی خداوند، آیات صریح، آیات احکام، وقایعی که پیش از وقوع، نشانه‌های الهی آن اعلام فرموده شده، علامات قدرت الهی، معجزات و نشانه‌های الهی، پند‌ها، حکمت‌ها و عبرت‌ها، دلایل و نشانه‌ها؛ که برای هر کدام یک یا چند آیه را با ترجمه فارسی ذکر کرده است. مانند ترجمه آیه ۷ سوره یوسف که «به واقع در داستان یوسف و برادرانش برای جویندگان حق و اهل تحقیق و تفکر، نشانه‌ها و پند‌هایی از حکمت‌ها و قدرت الهی و درس‌هایی پندآموز نهفته است».
این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم درباره معادل‌های اسماءالحسنی در ترجمه صفارزاده گفت: جایگزینی معادل برای اسماءالحسنی یا نام‌های فوق نیکوی خداوند، در رابطه با مفهوم هر یک از آیات قرآن یکی از ویژگی‌های دیگر ترجمه وی است؛ مانند ترجمه «لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ» در آیه ۸ سوره ابراهیم با موضوع بی‌نیازی خداوند از اطاعت مردم که آمده است؛ «و موسی به قوم خود گفت: اگر شما و همه مردم روی زمین ناسپاسی و کفران نعمت کنید، {کمترین ضرری به خداوند نمی‌زنید}، زیرا خداوند آن بی‌نیاز ستوده ذات است.» و ترجمه «الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» در آیه ۶۴ سوره حج با توجه به مفهوم مالکیت در آیه چنین است: «مخلوقات آسمان‌ها و زمین همه به ذات اقدسش تعلق دارند و خداوند آن ثروتمند ستوده ذات است.»
ادامه داد: این قرآن‌پژوه معتقد است که اسماءالله واحد نباید در تمام آن آیات یکسان ترجمه شود، بلکه ترجمه هر یک از این اسماء باید متناسب با مفاهیم آیات‌شان انجام شود. مثلاً برای ترجمه «حکیم» در آیات گوناگون، عبارات حکم صادرکننده، حاکم روز جزا، حکمروا، منشأ حکمت، حکم دهنده، حاکم و بی‌همتا در علم و حکمت را متناسب با ترجمه هر آیه آورده است. اما برای قبول همه این معادل‌ها و نیز برای قرار دادن یکی از اسماء الله که به صورت زوج مانند عَزیزٌ حَکیم در قرآن ذکر شده، به عنوان صفت دیگری، نیازمند تأمل است. در سوره «طه» کلمه «الرحمن» را در بسمله، «نعمت بخشنده» ترجمه کرده است و در ترجمه آیه ۵ برای «الرحمن» ترجمه فارسی نیاورده و به صورت اسم گفته است: «الرحمان ذات اقدس خود را در عرش اعلا استقرار بخشید». در واقع صفارزاده در مقدمه فارسی ترجمه قرآن هم به اهمیت این امر تأکید می‌کند که در ترجمه‌های فارسی و انگلیسی اسماء خداوند که حکم مهر و امضای هر آیه را دارند، در رابطه با آیات قرآن مجید ترجمه نشده‌اند، در حالی که تا اهمیت آنها دانسته نشود، ارتباط مفاهیم دانسته نخواهد شد و جاذبه الهی در نام‌های فوق نیکوی خداوند به حدی است که می‌توان آنها را از مسلم‌ترین دلایل معجزه به شمار آمدن قرآن مجید دانست.
نظریه صفارزاده در لزوم ارتباط اسماء الهی
وی تصریح کرد: نظریه صفارزاده در مورد لزوم بیان ارتباط نام‌های خداوند با مفهوم هر آیه قابل توجه و از همه این موارد مهم‌تر است، بنابراین شایسته است به طور خاص جداگانه پژوهشی در این زمینه انجام شود.
این مدرس دانشگاه گفت: در بیشتر نقد‌هایی که بر ترجمه قرآن صفارزاده نوشته‌اند، اعتراض به عدم تبحر وی در زبان مبدأ یعنی زبان عربی است، اما نباید آنقدر تند رفت که ارزش این کار مهم نادیده گرفته شود. من نیز مواردی از این قبیل اشتباهات را در ترجمه وی بر جوشن کبیر و ترجمه قرآن حکیم مشاهده کرده‌ام که باید برای اصلاح چاپ بعدی به بانیان نشرش اطلاع داده شود. همچنین این اذعان خودش، عذری از پیش انجام شده بر این موارد است که می‌گفت: «من تجوید را به کمک معلم در هفت سالگی آموختم. اما درست‌خوانی تا عربی‌دانی و قرآن‌شناسی عمری فاصله دارد».
در بیشتر نقد‌هایی که بر ترجمه قرآن صفارزاده نوشته‌اند، اعتراض به عدم تبحر وی در زبان مبدأ یعنی زبان عربی است، اما نباید آنقدر تند رفت که ارزش این کار مهم نادیده گرفته شود. من نیز مواردی از این قبیل اشتباهات را در ترجمه وی بر جوشن کبیر و ترجمه قرآن حکیم مشاهده کرده‌ام که باید برای اصلاح چاپ بعدی به بانیان نشرش اطلاع داده شودوی یادآور شد: انتشار ترجمه‌های سلیس، روان و معنی‌بخش، گسترده‌ترین راه به سوی انجام وظیفه الهی خواهد بود، زیرا خداوند در آیه ۱۷ سوره مبارکه قمر می‌فرماید: ما برای آنکه پند آموختن از قرآن بر همگان آسان باشد، آن را به زبان بسیار ساده بیان کردیم؛ و تکرار آیه به عنوان آیات ۲۳، ۳۲ و ۴۰ موید اهمیت این فرمان است. پس ترجمه‌ها باید ساده و قابل فهم باشند.
دبیران در ادامه به شعرهای صفارزاده اشاره و بیان کرد: در بیشتر اشعار این استاد هنرمند، دغدغه‌ها و نگرانی‌های او نسبت به جامعه به چشم می‌خورد و به عبارتی پریشانی خانواده‌ها را برنمی‌تابد. در شعر معروف «کودک قرن» می‌بینیم که شاعر دوست دارد خانواده در صلح و صفا و بر قانون ادب و امنیت روانی بنا شده باشد. او بر این باور بود که با سالم نگه داشتن خانواده، سلامت جامعه هم برای پیشرفت و بالندگی جوانان فراهم می‌شود. «کی رود در خواب راحت/ کودک این قرن بی‌فرجام» و یا در شعر «تو را‌ای توده برف ریا در خود نمی‌گیرم/ چه می‌ترسم که خاموشم کنی از یاد انسان‌ها» و یا در شعر «چشمم به راه روز سپیدی نشسته است/روزی که پر بود همه از لحظه‌های فتح/ آن روز دیر نیست».
انتهای پیاممنبع: ایکنا
کلیدواژه: طاهره صفارزاده مترجم قرآن ترجمه قرآن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۵۷۹۲۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی؛ از پاسداشت زبان فارسی تا تجلیل از کنشگران فرهنگی
نشست هماهنگی ستاد برگزاری هفته میراث‌فرهنگی و تشریح برنامه‌های گرامی‌داشت این هفته برگزار شد. در این نشست که امروز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، در محل سالن فجر وزارت میراث‌فرهنگی و با حضور مدیران کل ستادی معاونت میراث‌فرهنگی و نیز حضور برخط مدیران کل و معاونان میراث‌فرهنگی استان‌ها برگزار شد، مهمترین برنامه‌های گرامی‌داشت هفته میراث‌فرهنگی تشریح شد.
فاطمه داوری مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در این نشست هماهنگی با بیان این که «میراث‌فرهنگی، مشارکت عمومی و مسئولیت اجتماعی» اصلی‌ترین شعار و رویکرد هفته میراث فرهنگی در سال جاری است، اظهار کرد: ابلاغیه برگزاری هفته میراث‌فرهنگی با امضای قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی به استان‌ها اعلام شده است.
او افزود: در این دستورالعمل کاملا برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی تشریح شده و بر این اساس مدیران کل استانی در روز‌های ۲۳ و ۲۴ اردیبهشت با برپایی نشست خبری به استقبال هفته میراث‌فرهنگی خواهند رفت و به تشریح مهمترین برنامه‌های گرامی داشت این هفته در استان‌ها خواهند پرداخت.
داوری با اشاره به روز ۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی و نکوداشت و پاسداشت زبان فارسی، اضافه کرد: در این رابطه برنامه ملی با محوریت استان خراسان رضوی برگزار می‌شود، اما انتظار می‌رود در سایر استان‌ها نیز برنامه‌های مرتبط با پاسداشت زبان فارسی برگزار شود.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی ادامه داد: روز ۲۹ اردیبهشت روز موزه است که برنامه‌های مخصوصی در این روز تدارک دیده شده است. همچنین روز ۳۱ اردیبهشت که مصادف با سالروز تولد امام رضا است به نام روز میراث رضوی و میراث دینی نام‌گذاری شده است. ظرفیت بهره‌گیری از این میراث، در برخی از استان‌ها وجود دارد و انتظار می‌رود که مدیران کل استانی دراین باره برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
داوری ادامه داد: روز یکم خرداد با محوریت توجه ویژه به میراث ناملموس برنامه‌هایی اجرا خواهد شد و روز دوم خرداد که به نام روز «میراث‌فرهنگی الفبای زندگی» نام‌گذاری شده، برنامه‌ریزی‌ها باید باعث تقویت ارتباط بین میراث‌فرهنگی و بدنه مردمی شود.
او در ادامه گفت: روز‌های ۳ و ۴ خرداد نیز با توجه به سالروز آزادسازی خرمشهر و نیز روز مقاومت مردم دزفول، با تکیه بر این عنوان برنامه‌های بسیار خوبی را داریم. روز ۵ خرداد نیز به نام روز میراث دفاع مقدس نام‌گذاری شده و با توجه به ظرفیت‌های میراث دفاع مقدس در حوزه میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس برنامه‌های بسیار خوبی در این باره تدارک دیده شده است.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی یادآور شد: اهداف رویکردی و برنامه‌هایی که انتظار داریم این است که در درجه اول در برنامه‌ریزی‌ها و اهداف چند کلیدواژه مهم مانند توسعه نقش جوامع محلی، تبیین مسئولیت اجتماعی، تقویت مشارکت‌های مردمی و ... مد نظر قرار گیرد.
او یادآور شد: در سطح ملی ستادی تشکیل شده و در سطح استان نیز ستاد هفته میراث‌فرهنگی تشکیل می‌شود که ریاست آن با مدیرکل استان و دبیری آن بر عهده معاون میراث‌فرهنگی هر استان است. البته حتما در ستاد‌های استانی سایر معاونان و مدیران استانی حضور و مشارکت خواهند داشت.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در ادامه گفت: تهیه فهرستی از برنامه‌های اصلی، برگزاری نشست خبری، تهیه بسته‌های اطلاع‌رسانی، برگزاری نشست با منتخبین مردم در مجلس شورای اسلامی، راه‌اندازی شعب استانی انجمن خیرین، زیرنویس تلویزیونی به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی، برنامه‌ریزی برای جلسه با امام جمعه، استفاده از ظرفیت‌های گرافیکی و تبلیغات محیطی، برگزاری جلسه شورای فرهنگ عمومی با موضوع میراث‌فرهنگی، حضور مدیران کل استانی به‌عنوان سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه، تجلیل از فعالان و کنشگران حوزه میراث‌فرهنگی، تدوین بسته‌های بازدید مسئولان و استادان دانشگاه‌ها و نخبگان، برگزاری جشنواره کودک و میراث‌فرهنگی در تمامی موزه‌ها و اماکن تاریخی و ... از مهمترین سرفصل‌های برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی است.
در این نشست همچنین فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، مدیرکل امور موزه‌ها، مدیرکل امور استان‌ها، مدیرکل پایگاه‌های ملی و جهانی و رئیس کل موزه ملی به تشریح برنامه‌های مرتبط با هفته میراث‌فرهنگی در حوزه سازمان و اداره‌کل متبوع خود پرداختند.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری میراث و گردشگری
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟